In heel Italië word je her en der ondergedompeld in de Romeinse beschaving, maar wie naar Campanië trekt, zal ook de sporen ontdekken die de Grieken er achterlieten. Wellicht het mooiste aandenken aan hun aanwezigheid van weleer zijn de 3 Griekse tempels bij Paestum, sinds 1988 terecht Unesco Werelderfgoed.
Paestum was oorspronkelijk een belangrijke Griekse stad uit de 6e eeuw voor Christus - en in latere tijden ook Romeinse stad - een goeie 100 km ten zuidoosten van Napels. De Grieken begonnen zo'n 2500 jaar geleden met de bouw van de 3 tempels van Poseidonia, ter ere van de god van de zee die voor hen bron van zoveel welvaart was.
De stad kende een grote bloei in de 5de eeuw voor Christus. Pas veel later zou het de naam 'Paestum' krijgen door de Romeinen. Paestum was initieel een belangrijke stad in wat men Magna Graecia, Μεγαλη Ελλας of Megale Hellas of in gewone taal Groot-Griekenland betekende, in de periode dat Griekse kolonisten Zuid-Italië en Sicilië koloniseerden.
Wist je dat een klein deel van de bevolking in de 'hiel van Italië' nog steeds Griko spreekt, een taal die oud Dorisch, Byzantijns Grieks en Italiaans combineert?
De Romeinen zouden in de 3de eeuw v C het gebied en de stad heroveren en dus tot 'Paestum' omdopen. Helaas verloederde de site na enkele eeuwen, onder meer door ontbossing, het ontstaan van moerasgebieden en malaria die daarmee gepaard ging, maar ook door plunderingen door Noord-Arabische Saracenen. Tegen de 9de eeuw na Christus was Paestum zelf verwilderd en vergeten.
Het zou tot de 18de eeuw duren vooraleer de indrukwekkende ruïnes van Paestum terug onder de aandacht kwamen. De aanleg van de huidige rijksweg 18 deed rond 1750 nieuwe interesse ontstaan in het de vergane glorie van de prachtige site. Paestum is als onderdeel van het Cilento Nationaal Park ondertussen een wereldvermaarde toeristische trekpleister met de drie indrukwekkende en goed geconserveerde Dorische tempels.
Wie in het Zuiden van Italië op reis is, mag een bezoek aan Paestum dus zeker niet overslaan. Toen wij Paestum bereikten, vielen meteen de stadsmuren op die samen een veelhoek vormen van 4 à 5 km. Oorspronkelijk was de muur 7 meter hoog en bestond deze uit een dubbele gevel van grote vierkante blokken, middenin opgevuld met aarde en aaneengeregen met 28 torens - vierkant en rond, vandaag wel bijna allemaal herleid tot ruïnes.
De 4 hoofdpoorten lagen op de kompasrichtingen: Porta Aurea in het noorden, Porta Sirena naar het oosten, Porta Marina in het westen en Porta Giustizia naar het zuiden. Hier zijn ook overblijfselen van hutten ontdekt wat meteen het bewijs leverde van een prehistorische nederzetting.
Alle belangrijke gebouwen stonden langs de zogenaamde 'Heilige Weg', de Via Sacra of de Decumano Massimo die door de oude stad liep van zuid naar noord, 12 km ver richting monding van de rivier Sele. De weg is 9 meter breed, geplaveid met grote kalkstenen blokken en uitgerust met verhoogde trottoirs. Sommige van de rotsblokken van de weg tonen nog de slijtagegroeven achtergelaten door de eindeloze doorgang van de wagenwielen van destijds. Naast de drie overgebleven tempels, bekijk je langs deze weg ook nog de overblijfselen van een amfitheater en restanten van enkele huizen met bijzondere mozaïeken vloeren.
De grootste, oudste en best bewaarde tempel van Paestum - de 'Hera I ' of ook wel 'Basilica' genaamd - was gewijd aan de godin van de vruchtbaarheid en de landbouw Hera. Het is een tempel omgeven door zuilen, waarbij het aantal aan de langste zijde (18) tweemaal zo groot is als aan de kleine zijde (9) en de kolomhoogte overal ongeveer zes meter bedraagt. Daarmee haalt de tempel dezelfde verhoudingen als het Parthenon in Athene, de grootste Dorische tempel uit de oudheid. De tempel dateert uit 510 voor Christus.
De tempel van Hera II - of Tempel van Poseidon (of Neptunus voor de Romeinen) als god van de zee werd gebouwd vóór de bouw van het Parthenon in Athene. De tempel had een lengte van 59 meter en een breedte van 24 meter, met een hoogte van ongeveer 9 meter en toont als een gebouw een bijna perfecte vorm en harmonie. De architect van de tempel wordt dan ook beschreven als één van de grootste genieën in de geschiedenis. De Dorische tempel van Poseidon is een prachtig voorbeeld van Griekse invloed in het Middellandse Zeegebied en was zonder enige twijfel een soort "referentiemodel" voor andere tempels van het grote Griekse Rijk.
Een beetje losstaand van de twee andere tempels ligt een ander religieus gebouw, de tempel van Athena, godin van de wijsheid. Het is een prachtige Dorische tempel en waarschijnlijk de eerste die je tegenkomt als je het park binnengaat: om het beste uitzicht te krijgen, loop je naar de andere kant: de tempel omlijst door pijnbomen en bloemen is gewoonweg adembenemend!
Naast de tempels is er ook nog een museum vol met voorwerpen die zijn gevonden in de omgeving. Pronkstuk daar is de Tombe van de Duiker, de deksel van een grafsteen die schitterend is versierd met een afbeelding van een jongeman die elegant het water induikt, hetgeen de overgang van leven naar dood zou betekenen... De tombe werd gevonden in 1968, maar de kleuren zijn nog even helder als in de tijd van de Grieken. Bellissimo!
Een bezoek aan de ruïnes van Paestum is alleszins een unieke ervaring. De locatie, de vormen en structuren, maar ook de kleuren van de ruïnes zijn ongelooflijk en het archeologische park heeft precies de juiste grootte om een bezoek aangenaam, maar niet eindeloos zwaar te maken voor wie geen grote erfgoedhonger heeft.
Bovendien is Paestum ook bijzonder omdat in tegenstelling tot andere historische sites - zoals Pompeii - je niet het gevoel hebt overspoeld te worden door massatoerisme. Wie op het middenplein van het Amfitheater net zoals ik de ogen sluit, wordt wellicht ook meegezogen naar de oude tijd van allerlei spelen maar ook gevechten tussen de gladiatoren...
En dan is er het Ekklesiasterion waar ik me meteen thuisvoel. Het is het gebouw waar de politieke vergaderingen (ekklesiai) van het Griekse Poseidonia werden gehouden. Het is rond van vorm en wordt gekenmerkt door concentrische lagen die direct in de rotsachtige travertijnbank waarop de stad staat, zijn uitgesneden en biedt plaats aan maximaal 1700 mensen. Hoe anders verliep toen het debat en bijhorende volksraadpleging...
Paestum ligt nog steeds grotendeels buiten de meest gekozen reisroutes in Italië en dit betekent dat je dus echt de trip moet plannen, maar anderzijds de plaats op de meeste dagen helemaal voor jezelf kan hebben! In die zin is het echt wel een beetje Italië off-the-beaten-track... Voor mij was het alleszins een daguitstap die ik iedereen kan aanraden én waar ik zeker ooit nog terug zal gaan, want het grootste deel van de Griekse stad is zelfs nog niet opgegraven. Er blijft nog veel te ontdekken dus.
Meer details vind je op de website van het Parco Paestum.
Buon viaggio !
ITALIA - PAESTUM - ROMEINSE RIJK - GRIEKEN - UNESCO
Comments