Een knap staaltje vakmanschap bij ArcelorMittal

Staal is overal om ons heen, ik denk dan vooral aan mijn auto of mijn fiets. Maar het staal van ArcelorMittal Belgium zit ook in mijn huis, mijn koelkast, mijn wasmachine en heel wat andere van mijn huishoudapparaten verwerkt. Het is niet weg te denken in onze maatschappij. Maar hoe wordt het eigenlijk gemaakt? Volg hier mijn bezoek aan de site van ArcelorMittal in Gent.

Het is nog vroeg in de ochtend als we aankomen bij ArcelorMittal in Gent. De lucht is fris en stil, en de eerste zonnestralen breken net door het poederroze wolkendek.. We stappen uit de auto en lopen naar de ingang, waar het grote logo van het bedrijf duidelijk zichtbaar is op de gevel. Het gebouw straalt een soort industriële kracht uit, met zijn imposante staalstructuren en moderne architectuur. Het voelt alsof dit gebouw de bedrijvigheid van het staalbedrijf weerspiegelt, strak en doelgericht.

Tot de jaren 1960 was er van staalproductie in Vlaanderen geen sprake. In Wallonië daarentegen kwam je in Charleroi (La Providence), Seraing (Cockerill), La Louvière (Boël) en Tubeke (Forges de la Clabecq) de ene na de andere hoogoven tegen. Vandaag blijft er van de Waalse staalproductie niets meer over. In 1967 kreeg Vlaanderen zijn eerste eigen staalfabriek langs het kanaal Gent-Terneuzen. Daar rees Sidmar (Sidérurgie Maritime) uit de grond. De fabriek werd tot eind jaren negentig gecontroleerd door het Luxemburgse Arbed. Fusies met andere bedrijven leidde in 2001 tot de nieuwe groep Arcelor die op zijn beurt in 2006 samensmolt met Mittal tot ArcelorMittal, de op één na grootste staalproducent ter wereld.

ArcelorMittal heeft in België 4 vestigingen : Geel, Luik, Genk en Gent. De site in Gent heeft de enige nog actieve hoogovens in ons land, en ligt langs een belangrijke waterweg die een directe verbinding biedt tussen de haven van Gent en de Noordzee. Deze strategische ligging is ideaal voor de aan- en afvoer van grondstoffen en afgewerkte producten via zowel water-, weg- als spoortransport. Dit enorme industriële complex omvat verschillende productie-installaties zoals hoogovens, staalfabrieken, walserijen, opslagplaatsen en logistieke infrastructuur, zoals een spoorlijn en loskades voor schepen.

Door zijn omvang en strategische ligging in de Gentse haven is ArcelorMittal Gent één van de grootste staalproductiecentra in Europa. Het terrein is zo groot dat er zelfs flitspalen zijn geïnstalleerd om de verkeersveiligheid te waarborgen. Met een oppervlakte van ongeveer 5 vierkante kilometer (500 hectare)e en talloze wegen en paden voor het interne verkeer van vrachtwagens, personeel en zware machines, lijkt het terrein bijna op een kleine stad. De snelheid van voertuigen wordt gecontroleerd om ongelukken te voorkomen, vooral omdat er veel grote en zware machines rondrijden en het belangrijk is dat iedereen zich aan de regels houdt. De flitspalen dienen als veiligheidsmaatregel om ervoor te zorgen dat werknemers, bezoekers en vervoerders zich aan de snelheidslimieten houden en om de algehele veiligheid op het terrein te verbeteren.

Laten we maar eens beginnen met iets te vertellen over de grondstof 'ijzererts' dat de basis vormt van ijzer en het harde staal. IJzererts is over de hele wereld te vinden in de ondergrond. Het duurste ijzererts komt uit Noorwegen en Zweden en de goedkopere versie komt uit Brazilië. Bij de hoogovens in Gent worden grote hoeveelheden ijzererts vanuit de hele wereld aangevoerd per schip waar ze met grote kranen worden gelost en opgeslagen.

In de hoogovens smelten ze op hoge temperatuur ijzererts om tot vloeibaar ijzer. IJzererts heeft een zandachtige structuur dat het vuur in de oven kan doven. Je kunt het dan ook niet zomaar in de oven gooien.

Het erts wordt vermengd met steenkool en kalksteen. Door dit mengsel te bakken 'koekt' het aan elkaar. Nadien wordt mengsel gebroken in kleine bruikbare poreuze stukken, de sinters. In de pelletfabriek draaien ze in grote trommels kleine knikkers van het fijne erts. Die knikkers noemen wij pellets. Door het ijzererts te verwerken tot pellets en sinter wordt het hoogovenproces versneld en de capaciteit van de oven vergroot.

De sinters en pellets worden met een doseerinstallatie keurig laag voor laag in de oven geplaatst. Het proces lijkt chaotisch, maar alles is nauwkeurig afgesteld. De temperatuur in de ovens loopt op tot wel 1.500 graden Celsius. Er wordt continu grote hoeveelheden hete wind, fijngemalen kalksteen en koolstof de oven ingeblazen. Daarmee jagen ze de oven naar een temperatuur van 2300 graden, de temperatuur waarbij ijzererts smelt.

Er ontstaat een chemische reactie waarbij ijzeroxide omgezet wordt in ijzer. Het gietijzer dat uit de ovens komt is niet buigzaam en kan breken.

Het eerste product dat uit de hoogoven komt is ruw staal dat in baren gegoten kan worden waarvan de kwaliteit voor sommige producten voldoende is, maar voor de meeste toepassingen moet het verder verfijnd worden.

In de convertor wordt bijna puur zuurstof onder druk ingeblazen om teveel aan koolstof uit het staal te halen. Dit is het moment dat gerecycleerd staal, zoals autowrakken, elektrische apparaten en blikjes wordt mee gesmolten om de temperatuur onder controle te houden. Ongeveer 83 % van al het schroot wordt gebruikt om terug opnieuw staal van te maken. Staal is dan ook bij uitstek een circulair product. Je kunt het eindeloos hergebruiken.

Het zal ongeveer een uur duren voordat alles gesmolten is.

De lucht is gevuld met de geur van metaal en olie, en het geluid van ronkende machines vult de omgeving. Het is indrukwekkend om te bedenken dat hier dagelijks duizenden tonnen staal worden verwerkt.

Na de hoogovens staan we in de warmwalserij. In deze hal, die een paar honderd meter lang is, rollen ze de gloeiend hete staven uit tot dunne platen. Dit gebeurt bij temperaturen van ongeveer 1.200 graden. De hitte is op deze veilige afstand zelfs voelbaar.

De walsmachines pletten de platen in enkele seconden van 20 centimeters dikte naar enkele millimeters. Het is indrukwekkend om te zien hoe snel en efficiënt alles gebeurt. Ondanks de enorme schaal van de fabriek, lijkt elke stap in het proces precies gecontroleerd te worden. De dikte van de staalplaten is afhankelijk van de specificaties van de klant. Tijdens het walsen veranderen ze de structuur van het materiaal. Door het op de juiste manier te walsen maken ze heel sterk staal voor auto’s, of juist heel dun en licht voor verpakkingen. Die platen gaan naar fabrikanten in de bouw, de auto-industrie, frigo's en diepvriezers, industrie en voedselverpakkingen.

Daarna rolt het staal met 35 km per uur over de transportband. Lange platgewalste stroken staal, ook wel staalrollen of coils genoemd, worden via transportbanden verplaatst en uiteindelijk opgerold. Deze stroken staal, die uit de walserijen komen, worden met hoge precisie automatisch opgerold tot enorme staalrollen.

De snelheid waarmee dit staal wordt opgerold kan variëren afhankelijk van het productieproces, maar het opwikkelen gebeurt doorgaans met indrukwekkende snelheden om de hoge productievolumes aan te kunnen. Gemiddeld worden deze staalstroken met snelheden van enkele honderden meters per minuut opgerold, afhankelijk van de dikte van het staal en de vereisten van het product. Moderne technologieën zorgen ervoor dat het opwinden soepel en veilig verloopt, zonder dat het staal beschadigd raakt of vervormt.

Deze opgerolde staalplaten kunnen vele tonnen wegen en zijn klaar voor verdere verwerking of transport naar klanten in uiteenlopende industrieën, zoals de automobielsector of de bouw.

Het opslagterrein van ArcelorMittal Gent voor staalrollen, is een indrukwekkend groot gebied. Hier worden de enorme opgerolde staalplaten tijdelijk opgeslagen nadat ze zijn geproduceerd en voordat ze worden verzonden naar klanten of verder worden verwerkt.

IJzer en staal reageren met water en zuurstof uit de lucht en roest. Roestarm, ook wel

roestvrij staal is een legering van ijzer met chroom en nikkel. Roestvrij staal is ongevoelig voor vocht en zuurstof en roest dus niet. Het gemakkelijkst zou zijn om alles van roestvrij staal te maken. Dan gebeurt niet, omdat dat te veel geld kost. Een olie-, vetlaagje of verf beschermt ook.

Deze staalrollen kunnen een gewicht hebben van enkele tonnen per stuk en variëren in afmetingen afhankelijk van de dikte en breedte van het staal. Het terrein is ontworpen om deze zware lasten efficiënt en veilig te kunnen hanteren en is nauwkeurig georganiseerd en geautomatiseerd.

Dan vervolgen ze hun weg naar de koudwalserij. Dit is een proces dat minder spektakel biedt, maar zeker net zo belangrijk is. Hier walsen ze het staal op kamertemperatuur. Dit geeft het staal extra sterkte en precisie. De staalrollen zijn nu veel dunner en gladder dan eerder in het proces. Hier worden vooral staalsoorten geproduceerd die in de auto-industrie worden gebruikt, waar precisie van groot belang is.

De rondleiding eindigt bij een stapel perfect opgerolde staalplaten, klaar voor verzending naar klanten overal ter wereld. Elk van deze rollen is het resultaat van een complex, gecoördineerd proces, waarin honderden mensen samenwerken.

Dankzij mijn persoonlijk en zéér deskundige gids Gerry, heb ik nu een beter beeld van hoe staal de ruggengraat vormt van onze moderne samenleving en heb veel respect voor de enorme industriële processen en werknemers die schuilgaan achter het alledaagse staal.

Net als de staalrollen die zorgvuldig worden opgerold en

klaar zijn voor hun bestemming,

ligt ook dit verhaal klaar om zijn weg te vervolgen.

Dit verhaal is slechts één van vele,

maar zoals staal,

zal het zijn sporen nalaten in de tijd.