Lockerbie
- Thijs Marleen
- 28 sep
- 3 minuten om te lezen
Soms zijn er plekken die je niet bezoekt voor het uitzicht of de gezelligheid, maar om stil te staan bij wat er is gebeurd. Mijn reis naar Lockerbie is zo’n bezoek. De ramp met Pan Am vlucht 103 in 1988 kostte honderden mensen het leven en liet diepe sporen achter in dit kleine Schotse stadje. In deze blog neem ik je mee in mijn persoonlijke ervaring van die plek – niet om de geschiedenis te herhalen, maar om te laten voelen hoe herinnering en stilte ons kunnen raken. Ik geloof dat dit verhaal belangrijk is om te lezen, omdat het ons eraan herinnert hoe kwetsbaar het leven is, en hoe groot de kracht van herdenken kan zijn.
Even terug in de tijd.
Op 21 december 1988 stort de Amerikaanse Boeing 747 van Pan Am vlucht 103 neer boven het Schotse stadje Lockerbie, nadat er een bom aan boord tot ontploffing komt. Het toestel, onderweg van Londen naar New York, valt in stukken uiteen en stort neer op huizen in de omgeving. Alle 259 inzittenden en 11 Schotse inwoners van Lockerbie verliezen hun leven. Het drama wordt wereldwijd bekend als de Lockerbie-ramp, een tragedie die diepe sporen nalaat in de gemeenschap en een blijvende herinnering vormt aan de kwetsbaarheid van het leven en de gevolgen van terreur.
Pan American World Airways, kortweg Pan Am.
Hoewel PanAm al meer dan 30 jaar niet meer bestaat,
kennen veel mensen het bedrijf nog.
De Lockerbie-ramp was het gevolg van een bomaanslag aan boord van Pan Am-vlucht 103. Uit uitgebreid internationaal onderzoek bleek dat de aanslag werd gepleegd met een explosief dat in een koffer zat.
Wanneer ik vandaag door een luchthaven loop en mijn koffer door de scanner gaat, besef ik dat die strenge controles hun oorsprong vinden in drama’s zoals Lockerbie – stille herinneringen die ons leren waakzaam te zijn.
In 2001 werd Abdelbaset al-Megrahi, een voormalige Libische geheime dienstmedewerker, door een Schotse rechtbank in Nederland schuldig bevonden aan 270 moorden en tot levenslang veroordeeld. Hij bleef de aanslag ontkennen, maar was de enige die uiteindelijk werd veroordeeld. De Libiër mocht de gevangenis echter in 2009 verlaten omdat hij niet lang meer te leven zou hebben. Dat leidde tot woedende reacties van nabestaanden.
Abdelbaset al-Megrahi zou aan terminale prostaatkanker lijden, en volgens zijn artsen nog slechts drie maanden hebben. Al-Megrahi is uiteindelijk op 20 mei 2012 op 60-jarige leeftijd overleden.
De Schotse en Amerikaanse autoriteiten concludeerden dat de aanslag was georganiseerd door de Libische inlichtingendienst, onder leiding van het regime van kolonel Muammar Gaddafi. In 2003 gaf Libië officieel verantwoordelijkheid toe, al bleef het land ontkennen dat het de aanslag zelf had uitgevoerd. Libië betaalde later schadevergoeding aan de families van de slachtoffers.
De lichamen van zeventien slachtoffers – tien passagiers (zes Amerikanen, drie Hongaren en één Canadees) en zeven inwoners van Lockerbie – werden nooit gevonden en werden vermoedelijk vrijwel geheel 'verdampt' door de vuurbal van de inslagkrater.
Als we toekomen in het dorpje Lockerbie, vinden we in de buurt van Sherwood Crescent in het westelijke deel van Lockerbie, de plaats waar de huizen werden getroffen maar er is geen officieel straatadres omdat het toestel boven de woonwijk en omliggende velden uiteen viel. Ik probeer me de nacht van 21 december 1988 voor te stellen: het plotselinge gebulder, de chaos, het ongeloof. Het contrast met de vredigheid van nu is bijna niet te bevatten. Juist dat contrast maakt het zo aangrijpend. Het idee dat hier ooit een onvoorstelbare ramp neerstortte, maakt elke straathoek beladen.
Het gedenkteken voor de slachtoffers staat aan de Dryfesdale Cemetery, vlak buiten het centrum van het dorp.
Wanneer ik het pad naar het gedenkteken oploop, hoor ik alleen het zachte kraken van grind onder mijn schoenen. De lucht is fris en ruikt naar nat gras en dennen. De Schotse heuvels golven vredig in de verte, hun contouren zacht tegen een lichtgrijze hemel. Toch voel ik een zwaarte in de stilte – alsof de plek zelf een verhaal draagt dat niet uitgesproken hoeft te worden.
Voor me staat de muur van steen. Namen, zorgvuldig gegrift, blinken dof in het zwakke zonlicht. Terwijl ik de namen lees, probeer ik de gezichten te zien van de mensen die ze dragen: een kind dat misschien net kerstcadeautjes in gedachten had, een ouder die naar huis vloog, geliefden die afscheid namen. Het voelt alsof elke naam een kleine schok van emotie geeft.
Terwijl ik Lockerbie achter me laat, voel ik dat deze plek meer is dan een herinnering aan een ramp – het is een stille oproep om nooit te vergeten en bewuster in het leven te staan.
From the silence of Lockerbie
grows the strength
to move forward
together.
Opmerkingen